In dit artikel wordt het didactisch model 'Taaldenkgesprekken in de zaakvakken' gepresenteerd. Aan dit hand van dit model wordt concreet gemaakt hoe leerkrachten binnen het zaakvakonderwijs gesprekken met leerlingen kunnen voeren die de taal- en denkontwikkeling stimuleren.

In dit artikel presenteren we een didactisch model dat pabo-studenten en leerkrachten steun biedt bij de uitvoering van taaldenkgeprekken. We bespreken wat taaldenkgesprekken zijn en waarom ze onmisbaar zijn bij W&T en andere vakken. Ten slotte belichten we kort hoe een training en train-de-traineropleiding het didactisch model versterken. 

In ontwerponderzoek is een onderbouwde, samenhangende didactiek ontwikkeld die in de praktijk uitvoerbaar én toepasbaar is in alle zaakvakken. Taaldenkgesprekken zijn hierin de kern. In dit artikel wordt uitgelegd hoe deze didactiek in de zaakvaklessen toegepast kan worden. 

Dit artikel gaat in op de vraag hoe je kinderen in het basisonderwijs aanzet tot historisch denken en redeneren. Door in gesprek te gaan over historische onderwerpen stimuleren leerkrachten het historisch denken en redeneren van hun leerlingen. In het lectoraat 'Interactie en taalbeleid' van de Marnix Academie hebben we door middel van ontwerponderzoek een didactisch model ontwikkeld waarin interactie gecombineerd is met geschiedenis. In dit artikel lichten we de vier hoofdelementen van het didactisch model toe, namelijk: krachtige kwesties, interactievaardigheden, historische context en explicitering van denkstappen. 

Taaldenkgesprekken vormen een essentieel onderdeel van kwalitatief goed onderwijs. Het is niet vanzelfsprekend dat gesprekken op school voldoende aanzetten tot het stimuleren van de taal en het denken van de kinderen. De training, die wij hebben ontwikkeld, geeft leerkrachten de mogelijkheid hun interactievaardigheden te verbeteren. Ons onderzoek toont dit ook aan. Belangrijk is dat de training goed geïmplementeerd wordt op de school. Hierbij spelen diverse factoren een rol.
De recentste ontwikkeling op het terrein van taaldenkgesprekken is het verbinden van de geschiedenisdidactiek aan interactievaardigheden.

In de loop van de tijd is onze visie op leren veranderd. In plaats van klassikaal
te luisteren naar uitleg van de leerkracht en individueel oefeningen te
maken, werken leerlingen steeds vaker samen aan bijvoorbeeld een vakoverstijgend
project. Ze brengen ideeën onder woorden en overleggen over wat
de beste aanpak van een probleem is. In dit artikel laten we zien hoe je als
leerkracht interactievaardigheden kunt inzetten om de taal- en denkontwikkeling
van leerlingen te stimuleren.

Interactie tussen leerkracht en leerlingen en tussen leerlingen
onderling hebben een positief effect op het leren en op leerprestaties.Interactie is nodig om de taal- en denkontwikkeling van kinderen te stimuleren, maar dan moet die interactie wel van inhoudelijke kwaliteit zijn (Damhuis, 2008). Dat blijkt in de praktijk lastig te realiseren. Misschien omdat studenten daar op de pabo (pedagogische academie basisonderwijs) niet in getraind worden en er in de nascholing over het algemeen te weinig aandacht aan geschonken wordt. Het is hoog tijd dat een intensieve training en coaching van interactievaardigheden een plek verovert binnen het curriculum. Op de Marnix Academie hebben wij naast een trainingsvariant voor de nascholing ook een variant voor het initiële curriculum ontwikkeld. We leren leerkrachten en studenten bewust interactievaardigheden in te zetten tijdens gesprekken met kinderen waardoor de taal- en denkontwikkeling van die kinderen gestimuleerd worden. De eerste onderzoeksresultaten
geven een hoopvol beeld van de opbrengsten: niet alleen leerkrachten, maar ook studenten weten hun interactie te verbeteren. In dit artikel schetsen we eerst het theoretisch kader, dat de grondslag vormt voor de ontwikkelde trainingen. Daarna bespreken we de inhoud en opzet van deze trainingen. We betogen dat zo’n training een goede plek in het curriculum kan krijgen. Ook laten we zien waar er verschillen zijn met de nascholingsvariant. We ondersteunen ons betoog met eerste onderzoeksresultaten naar opbrengsten van beide
trainingsvarianten. Ter afsluiting trekken we conclusies en reiken
we enkele denkpunten aan.

Stimulering van taal- en denkontwikkeling middels interactie is sinds februari 2007 de focus van het Lectoraat Interactie en taalbeleid in multiculturele scholen. Leerkrachten basisonderwijs en leerkrachten in opleiding aan de Marnix Academie participeren in een met het oog daarop ontwikkelde training interactievaardigheden. Kerninstrument daarin is een compacte lijst met leerkrachtvaardigheden die taal- en denkontwikkeling van kinderen stimuleren. Leerkrachten leren met behulp van videobeelden van hun eigen praktijk meer ruimte en verdieping te geven aan inbreng van kinderen. Centraal staat het concept uitgedaagde taalproductie van het kind: taal leer je door het te doen, door je gedachten te communiceren en uit te wisselen met de mensen om je heen. Kunnen leerkrachten in hun gesprekken met kinderen interactievaardigheden zodanig leren toepassen dat zij kinderen betere kansen bieden voor taal- en denkontwikkeling? En wat betekent dit voor de opleiding van (aanstaande) leerkrachten? Dit zijn de vragen van het hier gerapporteerde onderzoek.